QR code म्हणजे काय ?
संग्राहक - श्री अविनाश पाटील
बापूसाहेब डी. डी. विसपूते माध्यमिक व उच्च माध्यमिक विद्यालय वलवाडी ता. जि. धुळे
(मायाजाल वरून साभार)
तुम्हाला माहिती आहे का QR code म्हणजे काय (What is QR code in Marathi). तुम्ही कधी ना कधीतरी नक्कीच QR code पहिला असेल, कदाचित त्याचा वापर देखील केला असेल. तुम्ही हा QR code बहुदा एखाद्या product वर किंवा मग एखाद्या कंपनीच्या डॉक्युमेंट मध्ये पहिला असेल.
तुम्हाला सुरुवातीला QR code पाहिल्यानंतर नक्कीच याबाबत जाणून घेण्याची उत्सुकता वाटली असेल. QR code म्हणजे काय? त्याचा वापर कसा केला जातो, QR code ला मोबाईल मध्ये कसे स्कॅन करतात आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे या कोडमध्ये कोणती माहिती साठवली जाते?
यासारखे प्रश्न जर तुमच्याही मनात असतील तर चिंता करू नका. या पोस्टमध्ये तुम्हाला QR code म्हणजे काय (What is QR code in Marathi) याबद्दल सविस्तर माहिती मिळेल
QR code म्हणजे काय? (What is QR code in Marathi)
QR code एक चौरासाकृती आकृती असते ज्यावर पांढरा पृष्ठभागावर काळे छोटे चौरासाकृती ठिपके असतात. ज्यामध्ये encoded विशेष माहिती साठवली जाते. या QR code मध्ये एखादा फोटो असू शकतो, व्हिडिओ असू शकतो किंवा एखाद्या प्रॉडक्ट किंवा मग कंपनी बद्दल माहिती देखील असू शकते.
हे कोड एक प्रकारचे bar code आहेत फक्त ते bar code पेक्षा जास्त प्रगत आहेत. आपण यात bar code पेक्षा जास्त माहिती साठवून ठेवू शकतो आणि हे वापरण्यास देखील खूप सुरुक्षित आहेत.
या QR code मध्ये बहुदा embedded url असतो. म्हणजे यामध्ये एखादी वेबसाइट लिंक केलेली असते. जसे ही आपण या कोड ला स्कॅन करतो आपण डायरेक्ट त्या वेबसाइट वर redirect होतो आणि त्या वेबसाइट वरील माहिती आपल्याला वाचायला मिळते.
बहुदा या Qr कोड मध्ये वेबसाइट चा about us पेज लिंक असतो ज्याद्वारे कोड स्कॅन करणाऱ्या व्यक्तीला त्या प्रॉडक्ट किंवा कंपनी बद्दल माहिती मिळते.
QR code चा उपयोग कुठे होतो? (Uses of QR code)
QR code चा उपयोग जवळपास सर्वत्र केला जातो. सुरुवातीला या QR code चा उपयोग पहिल्यांदा जपानमधील एका कंपनीने प्रॉडक्ट ला ट्रॅक करण्यासाठी केला होता. पण हा code वापरणं खूप सोपं आणि फायदेशीर असल्याचे लक्षात आल्यानंतर या कोड ला सर्वत्र वापरण्यास सुरुवात झाली.
या QR code चा वापर प्रॉडक्ट ल ट्रॅक करण्यासाठी तसेच उपभोक्ता ला प्रॉडक्ट बद्दल माहिती देण्यासाठी केला जातो. तसेच या कोड मध्ये प्रॉडक्ट ची किंमत देखील साठवलेली असते.
Online shopping सुरू झाल्यापासून QR code चा वापर फार जास्त वाढला आहे. तुम्ही जर मॉल मध्ये वस्तू व पदार्थांची खरेदी करत असाल तर तुम्ही तेथे पाहिले असेल की वस्तूंचे बिल करताना काउंटर वर फक्त QR code स्कॅन केले जातात आणि सर्व वस्तूंच्या एकूण किमतीचे बिल तुम्हाला दिले जाते.त्यामुळे तुमचा वेळही वाचतो आणि अचूक किमतीची पावतीही मिळते.
हे देखील वाचा:
तसेच आजकाल online payment आणि digital payments सारख्या संकल्पना ऑनलाईन व्यवहारामध्ये खूप मोठ्या प्रमाणात वापरताना दिसत आहेत. तुम्ही देखील google pay, phone pay, paytm यासारख्या मोबाईल ऍप चा वापर ऑनलाईन पैसे पाठवण्यासाठी केला असेल. यामध्ये देखील युजरची आयडी स्कॅन करण्यासाठी QR code चा उपयोग केला जातो.
QR code full form in marathi
QR code एक आधुनिक बारकोड आहे. QR code full form आहे Quick Response code. हा कोड बारकोड पेक्षा खूप जास्त जलद असतो आणि माहिती साठवण्याची क्षमताही बारकोड पेक्षा जास्त असते.त्यामुळे आज जवळपास सर्वच ठिकाणी बारकोड ऐवजी QR code चा वापर केला जात आहे.
QR code चे प्रकार (Types of QR code in marathi)
तुम्ही जे आजपर्यंत QR code पाहिले आहेत ते सर्व एकच नसून QR code चे वेगवेगळे प्रकार आहेत. पण पाहिल्यानंतर जवळपास सर्वच QR कोड ची संवरचना ही सारखीच भासते. पण असे असले तरीही त्यांची माहिती साठवण्याचा प्रकार व क्षमता वेगवेगळी आहे.
QR कोडची संरचना आणि त्यांचा वापर यावर आधारित QR code चे मुख्य खालील दोन प्रकार आहेत:
- Static QR code
- Dynamic QR code
Static QR code
Static qr code हे uneditable असतात.म्हणजेच त्यांना एखदा तयार केल्यानंतर त्यांच्यातील सामग्री किंवा माहिती नंतर बदलता येत नाही. त्यामुळे या प्रकारच्या कोडमध्ये एखादी वेबसाईट किंवा ऍप्लिकेशन embed केलेले असते.
हा QR कोड स्कॅन केल्यानंतर आपण त्या वेबसाईट किंवा ऍप्लिकेशन वर redirect होतो. त्यामुळे आपल्याला जर यातील माहिती बदलायची असेल तर आपण त्या qr code मध्ये जी वेबसाईट किंवा ऍप्लिकेशन embed केलेले आहे त्यातील माहिती बदलून करू शकतो.
या QR code च्या निर्मात्याला त्याला स्कॅन केलेल्या व्यक्तीची पूर्ण माहिती मिळू शकत नाही.
Dynamic QR code
हे QR कोड static QR कोड पेक्षा जास्त प्रगत आहेत. कारण यात साठवलेली माहिती नंतर आवश्यकतेनुसार बदलता येते. त्यामुळे यात व्हिडिओ, फोटो, माहिती साठवली जाते.
तसेच हा कोड स्कॅन करणाऱ्या व्यक्तीची सर्व आवश्यक माहिती Qr code निर्मात्याला मिळते. जसे की –
- त्या व्यक्तीचे नाव
- ईमेल आयडी
- Device name
- Location
QR code कसा स्कॅन करावा ? ( How to scan QR code on mobile)
पूर्वी QR code स्कॅन करण्यासाठी मोठे स्कॅनर वापरावे लागायचे . पण आज क्यूआर कोड स्कॅन करणे खुप सोपे झाले आहे. तुम्ही तुमच्या मोबाईलच्या मदतीने अगदी सहजपणे QR कोड स्कॅन करू शकता.
यासाठी playstore वर QR code स्कॅन करण्यासाठी Qr code scanner आणि barcode scanner सारखे अनेक ऍप्लिकेशन उपलब्ध आहेत. यातील कोणत्याही ऍप द्वारे तुम्ही qr code स्कॅन करू शकता आणि त्यातील माहिती मिळवू शकता.
QR code कसा तयार करावा ?
तुम्ही अगदी सहजपणे तुमच्या मोबाईलवर QR कोड बनवू शकता. त्यासाठी गूगलवर अनेक QR code generator वेबसाइट्स आहेत ज्यांच्या मदतीने तुम्ही तुमचा QR कोड बनवू शकता.
पण Qr कोड बनवण्या अगोदर तुम्हाला निश्चित करावे लागेल की तुम्हाला कशासाठी हा कोड बनवायचा आहे व यामध्ये कोणत्या प्रकारची माहिती साठवून ठेवायचे आहे.
त्यानुसार तुम्ही मग static किंवा dynamic यापैकी एका QR code ची निवड करू शकता. यासाठी मी काही खाली Qr code तयार करण्यासाठी websites देत आहे.
Best Qr code generator websites:
यातील कोणत्याही एका QR code generator tool च्या मदतीने तुम्ही स्वतःचा QR कोड अगदी काही क्षणात तयार करू शकता.
QR कोड चे फायदे आणि उपयोग :
- QR कोडच्या मदतीने तुम्ही तुमच्या प्रॉडक्टची माहिती उपभोक्ता ला देऊ शकता
- QR code च्या मदतीने तुम्ही मॉलमध्ये वस्तूंच्या किमतीची पावती लवकर मिळवू शकता
- तुम्ही यामध्ये तुमची वेबसाईट किंवा ऍप्लिकेशन लिंक करू शकता
- Google pay, paytm यासारख्या ऍपमध्ये तुम्ही QR कोड स्कॅन करून सहज पैसे पाठवू शकता
- तसेच तुम्ही या मध्ये एखादा व्हिडिओ किंवा मग ऑडियो देखील स्टोअर करून ठेऊ शकता
निष्कर्ष :
आजच्या पोस्टमध्ये आपण QR कोड बद्दल संपूर्ण माहिती जाणून घेतली जसे की QR code म्हणजे काय? (what is qr code in marathi), Qr कोड कसा तयार करावा, कसा स्कॅन करावा, QR code चे फायदे आणि उपयोग, इत्यादी.
मित्रांनो या ब्लॉगवर मी अश्याच प्रकारची उपयुक्त माहिती देण्याचा प्रयत्न करीत असतो. तुम्ही नियमित नवीन लेख वाचण्यासाठी आमच्या ब्लॉगला अवश्य भेट देत रहा, धन्यवाद…!!!
